Aai-agressie – waarom bijt mijn kat mij als ik hem aai?

Het artikel en de video van De Gelukkige Huiskat heeft Marieke geïnspireerd om dit artikel te schrijven én aan te vullen. En dan nog is het verre van volledig, want er is zóveel te weten en te leren over katten. Onderaan in dit bericht dan ook nog een heleboel linkjes en tips om meer te lezen over lichaamstaal!

Dit artikel is in juni 2022 in verkorte vorm verschenen in Wijkkrant Padbroek, het informatieve lokale magazine voor de inwoners van de wijk Padbroek in Cuijk.

Het artikel in de Wijkkrant Padbroek – klik op de foto voor een vergroting

Je zit lekker op de bank tv te kijken en je kat springt bij je op schoot. Gezellig! Dat wordt dus lekker aaien! En zomaar ineens haalt je kat uit. Hij krabt je, of bijt er zelfs ook nog bij. Onbegrijpelijk! Hij komt toch zélf op schoot dus dan wil hij toch zeker geaaid worden?

Dit probleem komt heel vaak voor bij katten en dit wordt aai-agressie genoemd. Bij dit gedragsprobleem kan er een aantal dingen aan de hand zijn. Als eerste: gebrekkige socialisatie. De 1^e socialisatiefase van de kat (er zijn er twee socialisatiefasen bij katten) zijn erg belangrijk en hier wordt de basis gelegd voor het gedrag van de kat gedurende de rest van zijn leven. Deze periode loopt van de 2e tot en met de 7e levensweek. Als een kat in dit kittenstadium niet of te weinig in aanraking komt met mensen en leert dat aaien fijn kan zijn, dan kan het zijn dat een kat de rest van zijn leven angstig blijft om geaaid te worden, en dat probeert te vermijden.

Te vroeg uit het nest

Ook katten die te vroeg uit het nest gegaan zijn (jonger dan 10 weken) vertonen dit gedrag vaak. Door de omgang met broertjes en zusjes leren ze grenzen herkennen en accepteren. Een broertje of zusje piept hard of loopt weg als het spel te ruw is, of als het gedrag van de ander om wat voor reden dan ook als onprettig wordt ervaren. Hierdoor leert een kat wat acceptabel gedrag is – en wat niet. En vooral leert hij dat het lolletje ervan af is (de ander loopt weg) als hij te wild doet. Een kitten vindt het niet leuk als het spel voorbij is waar hij nou net zo’n plezier in had. Maar hij leert hierdoor wel om te gaan met frustraties en de grenzen van een ander te respecteren. Kittens die te vroeg uit het nest zijn gegaan, hebben dit vaak niet goed aangeleerd. Als we navraag doen bij katten die “ineens uithalen”, blijkt maar al te vaak dat een kat nooit op een normale manier geleerd heeft zijn grenzen aan te geven. Katten die goed gesocialiseerd zijn, laten een scala aan waarschuwingen zien voordat ze krabben of bijten. Deze signalen zijn bijvoorbeeld het zwiepen met de staart, de oren platleggen, grote pupillen opzetten, etc. Een kat die direct uithaalt zonder een waarschuwing (of meerdere!) te geven, heeft niet goed geleerd om met een waarschuwing aan te geven dat hij iets niet meer prettig vindt.

Aangeboren karakter en temperament speelt ook mee. De ene kat loopt weg als hij iets niet prettig vindt, de ander zal sneller van zich afbijten.

Redirectie-agressie

Er kan ook iets heel anders aan de hand zijn: de situatie of de context. In dat geval heeft het totaal niets te maken met wat jij op zo’n moment doet. De kat kan ergens van schrikken of geïrriteerd door zijn geraakt (angst, schrik, pijn, jeuk, een andere kat of hond, etc.) en dat op jou afreageren. Dit wordt redirectie-agressie of omgerichte agressie genoemd.

Op schoot liggen

Maar misschien nog wel het belangrijkste misverstand als het aankomt op katten: voor een kat is op schoot komen liggen NIET hetzelfde als geaaid willen worden! Een kat komt op schoot liggen omdat het een fijne en warme plek is, die vertrouwd ruikt en voelt.

Wat kun je doen?

Haalt jouw kat snel, onverwacht of ‘zomaar’ uit? Wat kun je daar dan aan doen?

1. Geef jouw kat de keuze om contact te maken. Dus laat hem zelf op schoot komen, dwing hem daar niet toe door hem op schoot te zetten of op schoot te tillen
2. Aai hem in het begin nog niet
3. Als je kat geaaid wil worden, dan zal hij je kopjes gaan geven
4. Houd het aaien kort (de meeste katten – maar zeker niet alle! – vinden langdurig aaien niet zo prettig)
5. Probeer te ontdekken wat bij jouw kat de plaatsen zijn waar hij het aaien prettig vindt. Bij de meeste katten zijn de kop en de wangen de ‘veilige zone’ waar je altijd mag aaien. Er zijn katten die het heerlijk vinden om op de buik geaaid te worden, maar er zijn ook katten die dat erg onprettig vinden. Veel katten vinden het ook niet fijn om aan de ‘broek’ (bovenkant/achterkant van de achterpoten) aangeraakt te worden en met name als een kat oud en/of mager is of artrose heeft, kan het erg pijnlijk zijn om op de rug geaaid te worden omdat je direct het bot raakt. Bij de meeste katten zijn de voetzooltjes een enorme ‘no go’. Mensen lijken zich onweerstaanbaar aangetrokken te voelen tot die grappige, gekleurde “erwtjes” en aaien, wrijven of knijpen in de voeten van katten. De voetzolen van katten zijn extreem gevoelig, meer nog dan bij mensen. De meeste katten vinden dit bijzonder onprettig – en met name als je de voetzolen zacht aait – ervaren de meeste katten dat als zeer hinderlijk.

Signalen

Let bij het aaien op signalen die je kat je geeft, waarmee hij probeert te laten merken dat hij het niet prettig vindt wat je doet:

1. stoppen met spinnen
2. verstijven
3. zwiepen met de staart
4. een dikke staart opzetten/krijgen
5. pupillen die ineens vergroten
6. oren plat of naar achteren leggen
7. blazen
8. grommen
9. uithalen met of zonder nagels
10. bijten

Video’s over dit onderwerp

Video van De Gelukkige Huiskat: lichaamstaal van de kat herkennen – deel 1: aaien

Aaien volgens het CAT-principe (Engelstalig) van Battersea

Professionele hulp inschakelen

Agressie is bij katten een heel complex probleem en bij een verkeerde of ondeskundige aanpak, kan het probleem zelfs erger worden dan beter. Dit artikel is een eerste aanzet om je wat inzicht te geven in de redenen dat een kat het niet zomaar prettig vindt om geaaid te worden. Wellicht helpt het jou als kattenbaasje om de grenzen en wensen van je kat beter te (leren) herkennen. Agressie bij katten – in welke vorm dan ook – moet nooit worden onderschat. Beten en krabben kunnen zowel bij kinderen als bij volwassenen zeer ernstige gevolgen hebben. Weet je niet goed wat je met dit gedrag van je kat aanmoet? Schakel dan deskundige hulp in, beter vroeger dan later!

Een traject met een gediplomeerde kattengedragstherapeut is een logische stap, als je je kat erg graag wil houden en het probleem thuis wil proberen op te lossen. Maar ik snap het ook heel goed als baasjes daar niet voor kiezen. Het is vaak een langdurig en intensief traject waarin veel inzet van de eigenaar wordt verwacht. Via deze twee websites vind je gediplomeerde kattengedragstherapeuten in heel Nederland:

kattengedragstherapeuten.nl

de SPPD (vaak ook vergoed door een huisdierenverzekeraar)

Kies vooral een gedragstherapeut van een van deze websites en niet zomaar een “deskundige” van internet, want het wemelt van de kwakzalvers. Het is helaas geen beschermd beroep en daar wordt op grote schaal misbruik van gemaakt. Een mooie website en (verzonnen!) diploma’s zeggen helemaal niets over de kwaliteit van een gedragstherapeut. Deze twee websites zijn de enige betrouwbare sites waardoor je weet dat je iemand inschakelt die gediplomeerd, vakkundig en betrouwbaar is.

Meer interessante informatie over aaien en lichaamstaal

Onderstaand een hele berg artikelen met interessante informatie over dit onderwerp.

Wetenschappelijk onderbouwde informatie over aaien door gediplomeerde deskundigen vind je hier

Hou je niet zo van artikelen lezen? Je kunt op het kanaal van De Gelukkige Huiskat heel veel filmpjes bekijken!

vormen van agressie – Platform Verantwoord Huisdierenbezit

stress door aaien, kan dat? – Praktijk voor Kattengedrag

niet bij mijn staart aaien! – Praktijk voor Kattengedrag

blijf van mijn lijf! Krabben tijdens het aaien – Praktijk voor Kattengedrag

op de rug liggen of rollen – Praktijk voor Kattengedrag

trappen met de achterpoten (tegen je arm!) – Praktijk voor Kattengedrag

staarttaal – Praktijk voor Kattengedrag

mijn kat is ineens agressief – Praktijk voor Kattengedrag

katten-etiquette: beleefdheid in kattentaal – Praktijk voor Kattengedrag

Wil je alles weten over de lichaamstaal van de kat, emoties én het gedrag van katten? Dan is het 3e boek ‘Wat je kat écht denkt’ van gediplomeerde kattendeskundige Liesbeth Puts een aanrader!